Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre, ağustos ayında enflasyondaki yükselişte gıda fiyatlarındaki artış eğilimi belirleyici olurken, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedildi.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) ağustos ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 1,12 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 19,25'e yükseldiğini açıklamasının ardından TCMB'nin Ağustos Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre, ağustos ayında enflasyondaki yükselişte gıda fiyatlarındaki artış eğilimi belirleyici olurken, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedildi. Gıda enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve sebze fiyatlarının etkisi belirgin oldu. Küresel çapta etkili olan tarımsal kuraklık da tüketici gıda fiyatlarını olumsuz yönde etkiledi.
Bu dönemde Türk lirasında yakın dönemdeki görünüm ve otomobillerdeki ÖTV matrah artırımı düzenlemesine bağlı olarak dayanıklı tüketim malı fiyatları ılımlı bir seyir izledi. Bu gelişmenin yansımasıyla temel mallarda yıllık enflasyon geriledi. Hizmet yıllık enflasyonu ise lokanta-otel grubunun öncülüğünde sınırlı bir oranda yükseldi.
Ağustos ayında uluslararası petrol fiyatları gerilerken, başta tarımsal ürünler olmak üzere enerji dışı emtia fiyatları tekrar yükseldi. Bu doğrultuda, Türk lirasındaki kısmi değerlenmeye karşın üretici fiyatlarındaki aylık artış eğilimi, ara malları ile elektrik ve doğalgaz gibi enerji kalemlerindeki gelişmelere bağlı olarak devam etti. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ağustosta geriledi, göstergelerin yakın dönem eğilimlerindeki yüksek seviyeler korundu.
Bu gelişmelerle ağustosta önceki aya göre yıllık tüketici enflasyonuna katkı gıdada 0,96 puan, hizmette 0,01 puan artarken, alkol-tütün-altında 0,31 puan, temel mal grubunda 0,29 puan ve enerjide 0,07 puan azaldı.
"Lokanta-otel alt grubunda açılmayla gerçekleşen yüksek fiyat artışları sürdü"
Hizmet fiyatları ağustosta yüzde 1,25 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 0,13 puan artarak yüzde 13,88 oldu. Yıllık enflasyon, lokanta-otel, haberleşme hizmetleri ve kirada yükseldi, ulaştırma hizmetlerinde yatay seyretti, diğer hizmetlerde ise geriledi.
Lokanta-otel alt grubunda açılmayla birlikte gerçekleşen yüksek fiyat artışları ağustos ayında da sürdü. Yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüzde 2,2'lik artışta gıda fiyatlarındaki olumsuz görünüm de etkili oldu. Konaklama hizmetleri fiyatlarındaki yüzde 3,31'lik artışta ise otel ücretleri belirleyici olmaya devam etti.
Haberleşme hizmetlerindeki artışı ise cep telefonu görüşme ve internet ücretleri sürükledi. Ağustos ayında kira aylık artışı yüzde 1,17 ile bir miktar hızlandı. Diğer hizmetler yıllık enflasyonundaki gerilemede ise Türk lirasında gerçekleşen daha istikrarlı seyre istinaden, döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan bakım onarım ve sağlık hizmetlerinin etkisi hissedildi.
Temel mal yıllık enflasyonu ağustos ayında 0,94 puan gerileyerek yüzde 20,28 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ile giyim ve ayakkabı grubunda gerilerken, diğer temel mallarda arttı. Dayanıklı tüketim malı fiyatları ağustos ayında yüzde 1,02 gerilerken, bu gelişmede ÖTV matrahlarındaki düzenleme kaynaklı düşüş gösteren otomobil fiyatları yüzde 2,99 ile belirleyici oldu. Diğer taraftan, bu dönemde mobilya ve beyaz eşyada aylık bazda artış izlendi. Giyim ve ayakkabı grubunda yıllık enflasyon 1,08 puan azalarak yüzde 7,29 seviyesine geriledi.
Diğer temel mallar grubunda ağustosta yıllık enflasyon konutun bakım-onarımı, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve kişisel bakım ürünleri öncülüğünde 1,58 puan artışla yüzde 23,27'ye ulaştı.
Sonuç olarak temel mal yıllık enflasyonundaki yavaşlamada Türk lirasındaki yakın dönem görünümünün ve otomobil ÖTV matrah düzenlemesinin etkileri hissedilirken, diğer temel mallar daha olumlu bir görünümü sınırladı.
"Gıda grubundaki artışta süt, yumurta, kuruyemiş ve bakliyat fiyatları dikkati çekti"
Enerji fiyatları ağustosta yüzde 0,63 arttı. Bu dönemde eşel mobil sisteminin enflasyon üzerindeki sınırlayıcı etkisi bir miktar gerilese de, sistem halihazırda önemli bir yukarı yönlü etkinin önüne geçti.
Ağustos ayında akaryakıt fiyatları yüzde 1 artış gösterirken, bu gelişmede ÖTV miktarı sıfırlanan LPG fiyatları belirleyici oldu. LPG fiyatlarındaki artışa paralel olarak tüp fiyatlarında da aylık 1,92 yükseliş gözlendi. Bu gelişmelerle yıllık enerji enflasyonu ağustosta 0,79 puan gerileyerek yüzde 20,72'ye indi.
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları ağustosta yüzde 3,18 artarken, grup yıllık enflasyonu 4,08 puan yükselerek yüzde 29'a çıktı. Bu gelişmede hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda gruplarının etkisi hissedilirken, işlenmemiş gıda grubunun katkısı oldukça belirgin oldu.
İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarında aylık bazda güçlü bir artışa işaret etti. Grup yıllık enflasyonu yüzde 40,38'e ulaştı. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubundaki artışta süt, yumurta, kuruyemiş ve bakliyat fiyatları dikkati çekti. Aylık fiyat artışı yüzde 2,19 olarak gerçekleşen işlenmiş gıda grubunda genele yayılan artışlar görüldü. Ekmek-tahıllar, peynir ve diğer süt ürünleri, kahve-çay-kakao ve konserve işlenmiş sebze fiyatları öne çıkan alt gruplar oldu.
Bu gelişmelerle taze meyve-sebze enflasyonu keskin bir şekilde artarken, meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 26,84 seviyesine yükseldi.
Sonuç olarak uluslararası gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlar, birikimli kur etkileri ve tarımsal kuraklığa bağlı etkilerle belirli ürünlerdeki arz sıkıntılarının etkili olduğu gıda grubunda, normalleşme ile canlanan talebin de etkisiyle son üç ayda kayda değer bir hızlanma gözlendi.
"Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etti"
Yurt içi üretici fiyatları ağustosta yüzde 2,77 yükselirken, yıllık enflasyon 0,60 puan artarak yüzde 45,52'ye ulaştı. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, elektrik ve doğalgaz fiyat gelişmeleri, birikimli dış fiyat baskıları ve süregelen arz kısıtları belirleyici olmaya devam etti. Öte yandan, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bu dönemde gerilese de yüksek seviyesini korudu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji yıllık enflasyonundaki artış ön plana çıktı.
Ağustos ayında enerji grubu fiyatlarında meydana gelen kayda değer artışta yüzde 9,77 ile elektrik ve gaz imalatıyla dağıtımı belirleyici oldu. Ara malları fiyatlarındaki yüzde 2,12'lik artışta metallerle bağlantılı ürünler, ağaç ve mantar ürünleri ve inşaat sektörüyle bağlantılı metalik olmayan mineral ürünlerin etkisi hissedildi.
Sermaye malı grubunda gözlenen fiyat artışlarında motorlu kara taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları, tarım ve ormancılık makineleri fiyatlarındaki yükselişler etkili oldu. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki artışta ise ev aletleri, mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öne çıkarken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte meyve ve sebzeler, fırın ürünleri ve mamulleri, içecek ve süt ürünleri gibi gıda kalemleri belirleyici oldu.
Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etti.AA
