İş Kazalarında Tazminat Nasıl Alınır?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu iş kazalarında tazminatın hukuki temelini oluşturur. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında da vurgulandığı üzere, iş kazası sonucunda işverenin sorumluluğu kusur oranına göre belirlenir ve işçinin uğradığı maddi kayıplar tazminatla giderilir.

İş Kazası Tazminatı Nedir?

İş kazası tazminatı, işçinin işyerinde veya işin yürütümü sırasında geçirdiği kaza sonucunda uğradığı zararın karşılanmasıdır. Bu zarar; bedensel hasar, iş gücü kaybı, tedavi giderleri, geçici iş göremezlik ve ölüm halinde destekten yoksun kalma tazminatını kapsar.

Türk Borçlar Kanunu m.49’a göre, haksız fiil sonucu zarar veren kişi bu zararı gidermekle yükümlüdür. İş kazasında ise zarardan öncelikli sorumlu işverendir. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2020/4567 E., 2021/2145 K. sayılı kararında, işverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadığı hallerde tam sorumlu tutulması gerektiği vurgulanmıştır.

İş Kazası Tazminatı Kimden Alınır?

İş kazası tazminatı öncelikle işverenden talep edilir. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde doğrudan sorumlu olur.

Bunun dışında:

• İşyerinde alt işveren varsa, asıl işveren de müteselsilen sorumludur.
• Şantiye şefi, iş güvenliği uzmanı gibi üçüncü kişiler de kusurları oranında sorumlu tutulabilir.
• Zorunlu mali sorumluluk sigortası (işveren mali mesuliyet sigortası) kapsamında sigorta şirketi poliçe limiti kadar sorumludur.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin 2019/3892 E., 2020/2150 K. sayılı kararında, iş kazasında asıl işveren ile alt işverenin birlikte sorumlu tutulacağı açıkça belirtilmiştir.

İş Kazalarında SGK Süreci

İş kazası meydana geldiğinde işveren, olayı en geç 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmek zorundadır. SGK’ya bildirilmeyen kazalarda idari para cezası uygulanır.

SGK sürecinde:

• İşçiye geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
• Sürekli iş göremezlik durumunda peşin sermaye değeri üzerinden gelir bağlanır.
• Ölüm halinde hak sahiplerine ölüm aylığı ve cenaze ödeneği verilir.

Ancak SGK ödemeleri, işçinin gerçek zararını karşılamaz. Bu nedenle ayrıca işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açılması gerekir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, SGK tarafından yapılan ödemeler tazminattan mahsup edilir.

İş Gücü Kaybı Tespiti

İş kazası sonucu işçinin meslekte kazanma gücü kaybı, sağlık kurulu raporlarıyla belirlenir. 5510 sayılı Kanun’un 19. maddesi uyarınca, çalışma gücü kaybı oranı Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti Yönetmeliği’ne göre hesaplanır.

Örneğin:

• %10 üzeri kayıplar sürekli iş göremezlik kapsamında değerlendirilir.
• %60 kayıp halinde işçi malulen emekli olabilir.

Bu raporlar tazminat hesabının temelini oluşturur. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2018/3674 E., 2019/4521 K. sayılı kararında, iş gücü kaybı oranının Adli Tıp Kurumu veya üniversite hastaneleri tarafından belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir.

İş Kazalarında Tazminat Hesabı Nasıl Yapılır?

İş kazası tazminat hesaplama, işçinin kazadan önceki net geliri ve kalan çalışma süresi esas alınarak yapılır. Türkiye’de hesaplama TRH 2010 yaşam tablosu ve progresif rant yöntemi ile gerçekleştirilir.

Formül:
Tazminat = (Net Gelir x İş Gücü Kaybı Oranı x Bakiye Çalışma Süresi) x Kusur Oranı

Örnek Hesap:

• Net maaş: 26.005,50 TL (2025 asgari ücret)
• İş gücü kaybı: %30
• Bakiye çalışma süresi: 20 yıl (240 ay)
• Kusur oranı: %100

26.005,50 x 0.30 = 7.801,65 TL aylık kayıp
7.801,65 x 240 ay = 1.872.396 TL tazminat

Bu hesap, bilirkişi raporu ile mahkemeye sunulur.

İş Kazası Avukatının Önemi

İş kazası dosyaları, hem SGK süreçleri hem de aktüeryal hesaplamalar açısından teknik bilgi gerektirir. Tazminat taleplerinde usul hataları veya eksik başvurular hak kaybına yol açar.

İş kazası avukatı, iş kazasının soruşturma aşamasından dava sürecine kadar her aşamada işçiyi temsil eder. Sigorta şirketiyle yapılacak görüşmeler, bilirkişi raporlarına itiraz ve manevi tazminat talepleri avukat aracılığıyla etkin şekilde yürütülür.

Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, iş kazalarında uzman avukat desteği alınmadığında çoğu zaman tazminat eksik hesaplanır veya dava usulden reddedilir.

Sonuç

İş kazaları, işçilerin hem sağlık hem de ekonomik açıdan en ağır kayıplar yaşadığı olaylardır. SGK ödemeleriyle sınırlı kalınmamalı, işverene ve sorumlu kişilere karşı tazminat davası açılmalıdır.

• İş kazası tazminatı, işveren ve ilgili üçüncü kişilerden alınır.
• SGK süreci zorunlu olmakla birlikte, gerçek zararı karşılamaz.
• İş gücü kaybı oranı sağlık kurulu raporlarıyla belirlenir.
• Hesaplamada TRH 2010 tablosu ve progresif rant yöntemi esas alınır.
• Mahkemede uzman avukat desteği, sürecin sağlıklı yürütülmesi için hayati önem taşır.

Bu yönleriyle iş kazası tazminatı, sadece bireysel hak arama değil, aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliği kültürünün gelişmesi açısından da toplumsal bir işlev görmektedir.

Kaynak: https://cozumavukatlik.com.tr/is-kazasi-tazminat-hesaplama/